Gelişimsel Kalça Displazisi ve Çıkığı Nedir? Belirtileri ve Tedavi Seçenekleri
Gelişimsel Kalça Displazisi ve Çıkığı Nedir? Belirtileri ve Tedavi Seçenekleri
Bebeklik ve çocukluk döneminde fark edilip tedavi edilmediği takdirde yaşam boyu kalıcı problemlere yol açabilen kalça çıkıkları, modern tıpta “gelişimsel kalça displazisi” olarak adlandırılır. Bu durum, kalça ekleminin normal gelişimini tamamlayamaması sonucu ortaya çıkar ve erken tanı sayesinde kolaylıkla tedavi edilebilir. Ancak geç kalındığında yürüme bozuklukları, kalıcı sakatlıklar ve ciddi ortopedik sorunlar gündeme gelebilir. Peki gelişimsel kalça displazisi nedir, neden olur ve nasıl tedavi edilir? Tüm detayları bu yazımızda bulabilirsiniz.
Gelişimsel Kalça Displazisi ve Çıkığı Nedir?
Gelişimsel kalça displazisi (GKD), kalça eklemini oluşturan uyluk kemiği başı (femur başı) ile leğen kemiği üzerindeki yuva (asetabulum) arasındaki ilişkinin bozulduğu bir durumdur. Bu bozulma doğumla birlikte başlayabilir veya doğum sonrası gelişebilir. Kalça yuvasının yeterince derin olmaması ya da eklem bütünlüğünün zayıf olması durumunda, kalça başı yuvasından kısmen çıkabilir (subluksasyon) ya da tamamen çıkar (dislokasyon). Bu durum erken dönemde fark edilip tedavi edilmediğinde ciddi yürüme problemleri ve kalça ağrılarına neden olabilir.
Gelişimsel Kalça Displazisi ve Çıkığı Nedenleri?
GKD'nin oluşmasında hem genetik hem de çevresel faktörler etkili olabilir. En sık karşılaşılan nedenler şunlardır:
- • Ailede Kalça Displazisi Öyküsü: Genetik yatkınlık en önemli risk faktörlerinden biridir.
- • Kız Bebek Olmak: Kız bebeklerde gelişimsel kalça displazisi görülme oranı erkeklere göre daha yüksektir.
- • Ters Geliş Pozisyonu (Makat Geliş): Doğumda bebeğin rahim içinde baş yerine kalçayla gelmesi riski artırır.
- • İlk Gebelik: Rahim içinde alanın daha kısıtlı olması nedeniyle GKD riski daha fazladır.
- • Oligohidramnios: Gebelik sırasında amniyon sıvısının az olması bebeğin hareketlerini sınırlandırır.
- • Sıkı Kundaklama: Bebeklerin bacaklarının düz ve sıkı şekilde sarılması kalça gelişimini olumsuz etkileyebilir.
Gelişimsel Kalça Displazisi ve Çıkığı Belirtileri?
GKD’nin belirtileri bebeklik döneminde genellikle rutin hekim kontrollerinde fark edilir. Aileler de şu belirtilere dikkat etmelidir:
- • Her iki bacak arasında uzunluk farkı
- • Bacaklar açıldığında birinin daha az hareket etmesi (açılmama)
- • Kalça veya uyluk bölgesindeki deri kıvrımlarında asimetri
- • Bebeği bezlerken ya da bacaklarını açarken kalçadan “klik” sesi gelmesi
- • Geç yürüme veya yürümeye başladığında topallama
- • Daha ileri yaşta kalça ağrısı ve hareket kısıtlılığı
Erken dönemde bu belirtilerin hepsi görülmeyebilir, bu nedenle her bebeğin doğumdan sonra ortopedi uzmanı tarafından muayene edilmesi önerilir.
Gelişimsel Kalça Displazisi ve Çıkığı Tedavi Seçenekleri
Tedavi, çocuğun yaşı, kalça çıkığının şiddeti ve hangi aşamada fark edildiğine göre değişir. Erken tanı konulduğunda tedavi süreci oldukça kolay ve etkilidir.
1. Pavlik Bandajı (0–6 ay)
En sık kullanılan yöntemdir. Bebeğin bacaklarını belirli bir pozisyonda tutarak kalça başının yuvasında sabitlenmesini sağlar. Genellikle birkaç hafta ile birkaç ay arasında kullanılır.
2. Alçılama (6 ay–18 ay)
Pavlik bandajına yanıt alınamayan veya geç tanı konan bebeklerde, kalçanın kapalı redüksiyonla yerine oturtulmasının ardından alçı uygulanabilir.
3. Cerrahi Müdahale (18 ay ve üzeri)
Gecikmiş veya ciddi çıkık vakalarında açık cerrahi uygulanır. Cerrahi sonrası kalça yeniden şekillendirilir ve stabilize edilir. Ameliyat sonrası alçı ve fizik tedavi süreçleri gerekebilir.
4. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Cerrahi sonrası veya uzun alçılama dönemlerinde kalça ve bacak kaslarının kuvvetlendirilmesi amacıyla fizik tedavi uygulanır.
Gelişimsel Kalça Displazisi ve Çıkığı İyileşme Süresi
Tedaviye ne kadar erken başlanırsa başarı oranı o kadar yüksek olur.
- • Pavlik bandajı uygulanan bebeklerde 6–12 hafta içinde iyileşme sağlanabilir.
- • Alçılama ve cerrahi müdahale sonrası iyileşme süreci birkaç ayı bulabilir.
- • Rehabilitasyon süreci, hareket kabiliyetinin tam olarak geri kazanılması için birkaç ay daha devam edebilir.
Tüm bu süreçlerde düzenli doktor kontrolü, görüntüleme ve fiziksel değerlendirmeler oldukça önemlidir.
Sonuç
Gelişimsel kalça displazisi, bebeklik döneminde erken fark edildiğinde kolayca tedavi edilebilen ancak geç kalındığında ömür boyu sürebilecek ortopedik sorunlara neden olabilen ciddi bir durumdur. Özellikle risk faktörü taşıyan bebeklerin doğumdan hemen sonra ortopedi muayenesine alınması ve düzenli kontrollerinin yapılması hayati önem taşır. Ebeveynlerin bilinçli ve duyarlı davranması, çocuğun sağlıklı bir şekilde büyümesini ve yürüyebilmesini garanti altına alacaktır.
